Biomechanika to podstawa

Zastosowanie zasad biomechaniki w badaniu i leczeniu

Zastosowanie zasad biomechaniki do minimum zmniejsza ryzyko powikłań w leczeniu. Podczas wykonywania ruchów czynnych w stawach odbywa się ruch toczenia z poślizgiem. Jest to kombinacja ruchu toczenia oraz ślizgu. W stawach, które mają bardziej przystające powierzchnie stawowe występuje więcej komponenty ślizgu (staw biodrowy), natomiast w stawach o mniej przystających powierzchniach stawowych więcej komponenty toczenia (staw kolanowy). Aby staw mógł się prawidłowo poruszać ruch ślizgu musi być obecny.

Jeżeli ruch ślizgu jest ograniczony (Ryc.A powyżej), a terapeuta zwiększa ruchomość w stawie przy pomocy kątowych ruchów biernych (zginanie, odwodzenie, rotacja - pod postacią ćwiczeń redresyjnych), to z lewej strony stawu będzie dochodzić do podwichnięcia (czego wynikiem jest utrata stabilności stawu), a z prawej do punktowej kompresji (co może prowadzić do uszkodzenia chrząstki stawowej).

Kierunek ruchu ślizgowego w stawie podczas ruchów kątowych zależy od tego czy porusza się człon stawowy o wypukłej, czy też o wklęsłej powierzchni stawowej.

Jeśli ustabilizowany jest człon o wklęsłej powierzchni stawowej, a poruszany człon o wypukłej powierzchni stawowej (Ryc. A poniżej), to ruch ślizgu wypukłej powierzchni stawowej (mała łukowata strzałka) odbywa się w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu kości (duża podwójna łukowata strzałka). Wtedy powierzchnie stawowe są centrowane w stawie. Powodem takiej zależności jest usytuowanie wypukłej powierzchni stawowej po przeciwnej stronie osi ruchu w stosunku do trzonu kości który ulega przemieszczeniu.

Jeśli ustabilizowany jest człon o wypukłej powierzchni stawowej, a poruszany człon o wklęsłej powierzchni stawowej (Ryc. B poniżej), to ruch ślizgu powierzchni wklęsłej (mała łukowata strzałka) odbywa się w tym samym kierunku co ruch kości (duża podwójna łukowata strzałka). Powodem takiej zależności jest usytuowanie wklęsłej powierzchni stawowej poruszającej się kości po tej samej stronie osi ruchu w stosunku do trzonu tej kości.

Niniejsza zasada określana jest w podręcznikach jako reguła wklęsło-wypukła Kaltenborna. Zasada ta jest niezmiernie ważna przy uruchamianiu (mobilizacji) stawów z wykorzystaniem technik ślizgowych.

Jeżeli brakuje ruchu kości o powierzchni stawowej wklęsłej w kierunku do podłogi (rycina poniżej, na której długa łukowata strzałka pokazuje kierunek ograniczenia), to wykorzystując mobilizację ślizgową należy przemieszczać tą kość po linii prostej też w kierunku do podłogi - równolegle do tzw. płaszczyzny leczniczej (płaszczyznę leczniczą obrazuje biała prosta kreska umieszczona na wklęsłej powierzchni stawowej, a kierunek mobilizacji ślizgowej oznaczony jest dwoma grubymi strzałkami).

Jeżeli brakuje ruchu kości o powierzchni stawowej wypukłej w kierunku do podłogi (rycina poniżej, na której długa łukowata strzałka pokazuje kierunek ograniczenia - jest to ten sam ruch co na rycinie powyżej, ale tym razem wykonuje się go kością o powierzchni stawowej wypukłej), to wykorzystując mobilizację ślizgową należy przemieszczać tą kość po linii prostej w kierunku sufitu - równolegle do tzw. płaszczyzny leczniczej (płaszczyznę leczniczą obrazuje biała prosta kreska umieszczona na wklęsłej powierzchni stawowej, a kierunek mobilizacji ślizgowej oznaczony jest dwoma grubymi strzałkami).

Podsumowanie przedstawionych powyżej zależności umieściłem na rysunku poniżej. W stawie brakuje ruchu kości w kierunku do podłogi (łukowate strzałki). Aby ten ruch przywrócić zastosujemy techniki mobilizacji ślizgowej. W tym przypadku poruszając kość o powierzchni stawowej wklęsłej należy przemieszczać ją w kierunku do podłogi, natomiast poruszając kością o powierzchni stawowej wypukłej należy przemieszczać ją w kierunku sufitu. Obie kości należy przemieszczać równolegle do płaszczyzny leczniczej.

Opis do ryciny powyżej:

Aby do minimum ograniczyć możliwość uszkodzenia stawu to zarówno podczas jego badania oraz uruchamiania w metodzie Kaltenborna i Evjentha zasadniczo wykorzystywane są techniki linijne (translatoryczne).

• trakcja – przemieszczanie kości prostopadle od płaszczyzny leczniczej
• ślizg (omawiany już powyżej) – przemieszczanie kości równolegle względem płaszczyzny leczniczej

Należy podkreślić, że podczas ruchu kości kierunek ślizgu wypukłej powierzchni stawowej jest przeciwny do kierunku ruchu kości. Mobilizację ślizgową wykonuje się wtedy w kierunku przeciwnym do ograniczonego ruchu kości.

Wymienione techniki wykonuje się z odpowiednią siłą. Torebka stawowa posiada pewien luz. Wykorzystując odpowiednią siłę podczas linijnego przemieszczania kości w stawie (ruchy translatoryczne: trakcja lub ślizg) luz ten można zmniejszać lub zwiększać. W ten sposób wyodrębniono trzy stopnie trakcji lub ślizgu:

I stopień – rozluźnienie : użycie takiej siły, która wyrówna tylko ciśnienie w stawie spowodowane tonusem mięśni lub napięciem przykurczonych struktur z ciśnieniem atmosferycznym; aplikowana siła nie może przemieścić kości względem siebie, ale musi zmniejszyć wzajemny docisk powierzchni stawowych.

II stopień – napinanie : użycie takiej siły, która spowoduje wybranie luzu torebki stawowej i więzadeł do momentu wyczucia pierwszego wyraźnego zatrzymania stawianego przez rozciągane tkanki na torze ruchu

III stopień – rozciąganie : użycie takiej siły, która spowoduje pokonanie pierwszego zatrzymania stawianego przez rozciągane tkanki i osiągnięcie zatrzymania końcowego (bezboleśnie).

Stopień I i II trakcji lub ślizgu wykorzystywany jest do tłumienia objawów bólowych. Stopień III stosuje się do uruchamiania stawów (mobilizacji). Wykonywanie podczas badania technik linijnych w stawie w stopniu I, II, i III określa się w terapii manualnej jako badanie gry stawowej. W stawach objętych dysfunkcją gra stawowa ulega zmianie. Oceniając grę stawową w małych stawach (np. kręgosłupa) łatwo odróżnić hypermobilność od hypomobilności.

Badanie rozciągliwości tkanek od momentu wyczucia stawianego przez nie pierwszego oporu do momentu osiągnięcia oporu końcowego nazywa się badaniem oporu końcowego. Może być ono wykonywane zarówno podczas ruchów translatorycznych (linijnych) jak i ruchów kątowych. Rodzaj oporu stawianego na końcu zakresu ruchu przez rozciągane tkanki daje informację o tym czy rozciągany jest mięsień czy też torebka stawowa. Czasami zmiana oporu końcowego (elastyczności rozciąganej tkanki) może być pierwszym zwiastunem choroby stawu lub mięśnia. Rozpoznanie tego stanu umożliwia podjęcie wczesnej terapii i szybszej poprawy stanu pacjenta.

LECZENIE PRÓBNE

Jeżeli w toku badania (zgodnie z ustalonym schematem i wykorzystaniem testów diagnostycznych i różnicowych) postawiona została tymczasowa diagnoza biomechaniczna to należy przeprowadzić leczenie próbne. Jeśli leczenie spowodowało poprawę stanu pacjenta (np. zwiększenie ruchomości, zmniejszenie bólu) to przypuszczenia zostały potwierdzone, a postawiona diagnoza staje się aktualną diagnozą biomechaniczną. Podczas każdej terapii wykonywane są testy kontrolne, które warunkują dalszy proces leczenia. Jeśli terapeuta nie uzyska po terapii poprawy stanu pacjenta, to musi od początku przeprowadzić badanie i zweryfikować swoje przypuszczenia. W ten sposób terapia ciągle ukierunkowana jest na przyczynę dysfunkcji pacjenta.

ZASADY ERGONOMII DLA TERAPEUTY

Metoda - OMT Kaltenborn – Evjenth Concept ® uwzględnia nie tylko poprawne wykonanie terapii, ale troszczy się również o stan zdrowia terapeuty. Ponieważ zawód terapeuty manualnego sprzyja powstawaniu przeciążeń w obrębie narządu ruchu, już od samego początku zwraca się uwagę na:

• ergonomiczną pozycję podczas pracy: w wykroku lub rozkroku z wyprostowanym odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa,
• ustawianie się swym ciałem ponad stawem
• wykorzystywanie swojego ciężaru ciała
• stosowanie pasów stabilizacyjnych i mobilizacyjnych
• stosowanie klinów Kaltenborna
• stosowanie ruchomych stołów terapeutycznych