Czym jest Terapia Manualna?
Ortopedyczna Terapia Manualna
Najkrótsza definicja terapii manualnej
To zarówno badanie jak i leczenie różnych tkanek narządu ruchu za pomocą technik ręcznych. Słowo „manualna” pochodzi od słowa manus z jęz. łacińskiego - ręka. Terapia manualna to terapia ręczna.
Definicja Ortopedycznej Terapii Manualnej (OMT)
To kompleksowa metoda badania i leczenia pacjentów z chorobami stawowo-nerwowo-mięśniowymi kierowana do grupy zawodowej fizjoterapeutów i lekarzy. Metoda wykorzystywana jest głównie w ortopedii, tam gdzie ręcznie (manualnie) można poprawić stan tkanek, które są źródłem dolegliwości bólowych.
Techniki leczenia:
- Mięśnie - powięź, brzusiec, ścięgno, przyczepy do kości (PIR, stretching, masaż funkcjonalny, masaż poprzeczny, różne rodzaje treningu)
- Stawy - chrząstka stawowa, torebka stawowa i więzadła (ślizg funkcjonalny, mobilizacja, manipulacja, ćwiczenia odżywcze)
- Nerwy - korzenie nerwowe, nerwy długie kończyn, opona twarda rdzenia (mobilizacja - techniki adaptacji do napięcia i adaptacji do ruchu)
- Dyski (krążki międzykręgowe) - wypuklina, przepuklina, zapalenie dysku (mobilizacja, manipulacja, ćwiczenia odżywcze dla dysku, ćwiczenia stabilizujące i uruchamiające kręgosłupa)
Krótka historia
Początki tego sposobu postępowania sięgają starożytności. Był to jeden ze sposobów pracy ówczesnych medyków (lekarzy). Najwięcej technik w swoich przekazach pozostawili po sobie Hipokrates i Galen. Ich wiedza i umiejętności przekazywane były kolejnym pokoleniom lekarzy aż do końca średniowiecza. W okresie pojawienia się epidemii dżumy i jej nawrotów (XIV-XIX wiek) lekarze unikali kontaktu bezpośredniego z ciałem pacjentów. Dodatkowo w XVII i XVIII wieku z powodu gwałtownego rozwoju farmakologii i technik operacyjnych w medycynie nastąpił jeszcze większy spadek zainteresowania terapią manualną. Sytuacja sprzyjała temu aby została ona szybko przejęta przez tzw. uzdrawiaczy ludowych, którzy funkcjonują obok medycyny do dzisiaj. Potocznie nazywa się takie osoby „kręgarzami” albo „nastawiaczami kości”.
Ponowny, współczesny rozwój terapii manualnej w obrębie medycyny przypada mniej więcej na koniec XIX wieku. Wtedy to w USA powstały dwie szkoły terapii manualnej:
- szkoła „osteopatii” (założyciel A. Still) i
- szkoła „chiropraktyki” (założyciel D. Palmer).
Z dorobku jednej jak i drugiej szkoły korzystali również europejscy lekarze (J. Mennell, J. Cyriax, A. Stoddard, A. Cramer), którzy zdobytą wiedzę i umiejętności przekazywali formującej się powoli grupie zawodowej fizjoterapeutów. Obecnie w wielu krajach świata terapia manualna stała się specjalizacją zawodową fizjoterapeutów i przyjęła nazwę ORTOPEDYCZNEJ TERAPII MANUALNEJ (OMT – Orthopaedic Manual Therapy) lub ORTOPEDYCZNEJ FIZJOTERAPII MANUALNEJ (OMPT – Orthopaedic Manual Physical Therapy).
Terapią manualną zajmują się też lekarze, ale rzadko wybierają ten kierunek specjalizacji. Z technik manualnych korzystają również wykwalifikowani masażyści.
Metody
W naszym kraju można się uczyć różnych metod terapii manualnej, których nazwy wiążą się albo ze sposobem pracy, albo z ich założycielami. Należą do nich :
- Kaltenborn-Evjenth Concept
- Cyriax Concept
- Maitland Concept
- Mulligan Concept
- Ackerman School
- Terapia manualna Rakowskiego
- Osteopatia - kilka szkół
- Chiropraktyka - kilka szkół
- FDM
Każda z tych metod na pewno przynosi ulgę pacjentom. Gdyby tak nie było, to nie byłoby też chętnych do szkolenia się w tych dziedzinach. Istnieje wiele stron internetowych, na których zamieszczone są opisy poszczególnych metod, ale patrzę na nie z przymrużeniem oka. Tak naprawdę prawie wszystkie opisy pasują do wszystkich szkół. Różnice są niewielkie. Wszystkie skutecznie likwidują ból u pacjentów z różnych tkanek.
Jakie szkolenie wybrać?
Czym kierować się przy wyborze metody?
Patrząc na swoją edukację na pewno odradzam uczenia się różnych metod w zakresie podstawowym i próbowanie na tej podstawie stworzenia swojej własnej metody. Też tak próbowałem. To nie działa tak skutecznie jak wejście na poziom zaawansowany szkoleń.
Odradzam też te szkolenia, które łączą w sobie wiele różnych metod terapii manualnej. Uczestnicy myślą, że poznają kilka metod na jednym szkoleniu i to im wystarczy. Czasami zastanawiam się, jakie kryteria są brane pod uwagę przy doborze wiedzy teoretycznej i przy doborze technik badania i leczenia przy opracowaniu programu szkolenia.
Jeżeli ktoś chce się orientować w różnych metodach – to nie ma problemu. Jeżeli jednak ktoś chce być skuteczny w pracy, to musi się liczyć z kolejnymi etapami doskonalenia umiejętności, a nie łączyć różne metody na poziomie podstawowym.
W uzyskaniu skuteczności ważne jest poddanie nabytych umiejętności pracy z pacjentami instruktorowi metody, który na co dzień też z pacjentami pracuje. Jeśli na jakimś poziomie edukacji istnieje możliwość obserwowania pracy instruktora z jego pacjentami – to takie szkolenia polecam. Wtedy obojętne jest, jaka to będzie metoda. Najlepiej zatem wybierać takie szkolenia, które w różnej formie obejmują Kursy Kliniczne z pacjentami.
